Những suy nghĩ lệch lạc trong bài thi tốt nghiệp môn văn có bị chịu thiệt thòi?

Sau đáp án chuẩn từ bộ giáo dục là không ít những băn khoăn của phụ huynh và học sinh với dạng bài mở trong đề thi tốt nghiệp môn văn.

“Gợn” cách chấm điểm

Không thể phủ nhận đề thi Văn năm nay tạo nên luồng sinh khí mới cho thí sinh khi được bày tỏ suy nghĩ của bản thân về hành động dũng cảm cứu người của học sinh Nguyễn Văn Nam. Theo đó, với câu hỏi này thí sinh sẽ được điểm tối đa nếu đạt được yêu cầu về kiến thức nêu công khai trong đáp án của Bộ GD-ĐT ngày 5-6 khi nói được các ý như cảm phục trước hành động quên mình cứu người của Nguyễn Văn Nam; phân tích được hành động này thể hiện tấm lòng nhân ái của một nhân cách đặc biệt, một phẩm chất đạo đức cao đẹp đã được tu dưỡng, học tập, rèn luyện từ môi trường giáo dục tốt… hành động này còn giàu ý nghĩa tích cực trong bối cảnh cuộc sống hiện tại, phê phán lối sống ích kỉ, vô cảm… Phần liên hệ bản thân học tập theo tấm gương Nguyễn Văn Nam được cho 0,5 điểm. Đáng chú ý là trong hướng dẫn chấm thi của Bộ GD-ĐT nêu rõ không cho điểm những bài làm có suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực.

Băn khoăn chấm điểm câu hỏi mở môn Văn tốt nghiệp THPT 2013

Tuy nhiên, không ít phụ huynh cho rằng đề Văn rất hay nhưng để áp dụng vào cuộc sống lại là điều phải suy nghĩ vì chẳng ai “dại dột” khuyên con nên hành động như thế khi biết rất có thể ảnh hưởng đến mạng sống. “Liệu đây có phải “suy nghĩ lệch lạc” không được chấm điểm như hướng dẫn của Bộ không?” – chị Nguyễn Thanh Vân có con dự thi tốt nghiệp THPT năm nay băn khoăn.

Trước đó, trả lời băn khoăn liệu với quan điểm trái chiều trong câu hỏi mở của đề Văn năm nay Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển khẳng định mỗi người có một nhận thức khác nhau và quan điểm của Bộ GD-ĐT là không áp đặt ý chí của mình cho lớp trẻ. “Chúng tôi ra đề mở để thí sinh có nhiều ý kiến đa dạng, khác nhau. Vấn đề quan trọng là các em có lập luận chặt chẽ cho quan điểm mà mình đưa ra hay không. Đề thi mở thì không thể có câu trả lời đóng. Nếu thí sinh đưa ra những lập luận hợp lý thì chắc chắn sẽ được điểm” - Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển khẳng định. 

Băn khoăn nhiều tình huống

Theo cô Lương Kim Thanh, giáo viên Ngữ văn trường THPT Đống Đa, các giáo viên tham gia Hội đồng chấm thi sẽ thảo luận và đưa ra các phương án chấm điểm cho thí sinh để đánh giá được cả về tư duy và kiến thức của học sinh, đảm bảo để học sinh không thiệt thòi. Theo quan điểm cá nhân, cô Lương Kim Thanh cho rằng giáo viên sẽ chấm điểm thí sinh có nhận thức theo chuẩn mực đạo đức chung. Nếu học sinh có quan điểm, nhận thức lệch chuẩn thì dù lập luận có sắc sảo thì cũng phải nhìn nhận lại. Học sinh có thể đưa ý kiến riêng nhưng phải hài hòa lợi ích cá nhân và cộng đồng, không chấp nhận những lối nghĩ cho riêng bản thân. 

Nhà giáo Đặng Đình Đại, nguyên Hiệu trưởng trường THPT Nguyễn Gia Thiều, với kinh nghiệm nhiều năm tham gia chấm thi môn Văn cho rằng, nhiều năm nay khi Bộ ra đề thi theo hướng mở thì cán bộ chấm thi cũng đã phải xử lý những tình huống như vậy. Việc lệch lạc về tư tưởng đạo đức, có cách nghĩ tiêu cực theo kiểu chê bai, bài xích… thì rõ ràng giám khảo hoàn toàn dễ phát hiện. Nhưng tình huống này cũng rất dễ xảy ra, đó là học sinh rất khâm phục và ngợi ca hành động dũng cảm của Nam nhưng khi liên hệ với bản thân thì các em có thể nói là không thể học tập theo hành động của Nam, không đủ dũng cảm như Nam…Với cách trả lời như vậy thì vẫn cho điểm nhưng không cho điểm tối đa của câu hỏi đó. 

Theo TS. Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội, học sinh cần nhìn nhận thấy hình tượng của Nam tiêu biểu cho sự hy sinh cao cả, biết nghĩ cho mọi  người thay vì chỉ nghĩ đến an nguy bản thân. “Hành động của Nam là phản ứng tức thời thể hiện bản chất trong sáng, dũng cảm chứ không phải là mù quáng. Bản thân em chỉ biết cứu người trong trường hợp cấp bách chứ không lường trước hết sự việc. Sự việc đáng tiếc đã xảy ra nên khi nhìn nhận lại, người viết có thể mở rộng theo hướng cần có sự rút kinh nghiệm, tự trang bị kỹ năng hành động trong những trường hợp khẩn cấp…  Với những ý kiến như vậy thì không thể coi là suy nghĩ tiêu cực, lệch lạc” – TS. Nguyễn Tùng Lâm phân tích. 

Được biết, hôm nay, 7-6, Hội đồng chấm thi của Hà Nội sẽ làm việc. Ông Đoàn Hoài Vĩnh, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội cho biết, nếu có những ý kiến băn khoăn từ phía giáo viên đối với chấm thi môn Văn thì hội đồng chấm thi có nhiệm vụ tổng hợp lại và báo cáo xin ý kiến của Bộ GD-ĐT chứ không có việc đưa ra hướng dẫn chấm thi riêng của địa phương.

Vinh Hương