Quy định về dạy thêm, học thêm: Từ nhiều góc nhìn

>> Quy định về dạy thêm, học thêm: Khó quản lý, Khó thực hiện

Đăng đàn tại kỳ họp Quốc hội, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận khẳng định sẽ siết chặt việc dạy thêm, học thêm. Bộ trưởng khẳng định, sẽ tổ chức một số đoàn thanh tra, kiểm tra tình hình dạy thêm học thêm ở một số địa phương và tiếp tục chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố có nổi cộm vấn đề dạy thêm, học thêm tăng cường quản lý nhà nước, có biện pháp quyết liệt. Sẽ kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm.

Nhu cầu dạy, học thêm là có thật. Ảnh: Đ.H

Phải thừa nhận việc dạy thêm, học thêm đã tồn tại từ nhiều năm nay, trải suốt các bậc học. Nhiều phụ huynh cho biết, chỉ cần cô giáo phàn nàn là con mình “tư duy kém”, “chậm tiếp thu”… là phụ huynh không nỡ lòng nào bắt con ở nhà, mà tức tốc tìm lớp ngay cho con để bằng bạn bằng bè.

Song cũng có không ít phụ huynh lo lắng và buộc phải cho con đi học thêm vì con mình học kém thật, hoặc mong muốn con mình học khá hơn ở một môn nào đó. Đó là những nhu cầu chính đáng. Tuy nhiên, bên cạnh nhu cầu chính đáng, nổi cộm hơn là cám cảnh mà nhiều gia đình có con đi học phải đối diện. Không ít phụ huynh đã rất “sốc” khi mới vào đầu năm học, giáo viên đã công khai giới thiệu lớp dạy thêm tại nhà và gợi ý các em nên đi học thêm để củng cố và nâng cao kiến thức.

Để hợp thức hóa dạy học thêm nhiều nơi phát một lá đơn mẫu trong buổi họp phụ huynh, sau đó được đề nghị viết tay một bản khác dựa trên lá đơn mẫu cho “danh chính ngôn thuận”. Thậm chí, có những lớp còn được yêu cầu ký đơn xin học thêm tập thể, dưới sự “giám sát” của cô giáo chủ nhiệm. Thử hỏi đố phụ huynh nào không cho con đi học?

Dạy ở nhà bị “soi”, một chiêu khác được tung ra là theo học ở các lớp bồi dưỡng, nâng cao được tổ chức tại Trung tâm. Hầu hết các trường THPT, THCS đều kiêm luôn hoạt động bồi dưỡng văn hóa, ngoại ngữ, tin học cho học sinh trong và ngoài trường. Và giáo viên tham gia giảng dạy vẫn là giáo viên của trường.

Trước bức xúc cả xã hội về biến tướng dạy, học thêm, ông Phạm Vũ Luận, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cũng phải thừa nhận “ Tình trạng dạy thêm, học thêm còn tồn tại, phổ biến ở nhiều nơi. Nguyên nhân do xã hội coi trọng bằng cấp và lo lắng của cha mẹ học sinh đã gây áp lực lên việc học hành của con cái. Bên cạnh đó do nhiều giáo viên còn có tư tưởng vụ lợi trong việc dạy thêm, học thêm”.

Quản lý kiểu hành chính

Để giải quyết vấn nạn, Bộ GD-ĐT đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, quy định, cũng như cùng phối hợp với các địa phương thanh tra quản lý việc dạy thêm, học thêm. Tuy nhiên, bản thân ông Luận cũng thừa nhận việc quản lý dạy thêm, học thêm ở một số địa phương còn lỏng lẻo. Trong khi đó, công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước về về dạy thêm, học thêm chưa thường xuyên, hiệu quả; các vi phạm về dạy thêm, học thêm tràn lan chưa được xử lý kịp thời, nghiêm minh.

Đơn cử cho kiểu quản lý hành chính là gần đây, một loạt địa phương tiến hành “ụp” đến lớp của các thầy, cô giáo, để kiểm tra. Và rất nực cười khi mọi việc được thực hiện rườm ra, thiếu khoa học, thậm chí là phản cảm. Không ít thầy, cô giáo đã bức xúc phản ánh cảnh úp bắt, kiểm tra lớp học như đi bắt tội phạm. Nhiều thầy cô, còn bị làm “bẽ mặt” khi phải thực hiện ký vào biên bản thanh tra trước ánh mắt thơ dại của học trò. Thử hỏi, cách làm như vậy có thật sự là một hành động thiếu tôn trọng đến hình ảnh của các nhà giáo đáng kính?.

Bên cạnh đó, Bộ GD-ĐT cũng đưa ra các quy định mới về quản lý dạy, học thêm. Chẳng hạn, theo thông tư 17 của Bộ GD-ĐT,  không được dạy thêm đối với học sinh đã được nhà trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, không được dạy thêm đối với học sinh tiểu học, trừ các trường hợp: Bồi dưỡng về nghệ thuật, thể dục thể thao, rèn luyện kỹ năng sống.
 
Đối với giáo viên đang hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập, không được tổ chức dạy thêm học thêm ngoài nhà trường nhưng có thể tham gia dạy thêm ở các trung tâm; không được dạy thêm ngoài nhà trường đối với học sinh mà giáo viên đang dạy chính khóa khi chưa được sự cho phép của hiệu trưởng.

Nên hiểu đúng bản chất

Hầu hết giáo viên, phụ huynh đều cho rằng sẽ không giải quyết được những bất cập trong dạy thêm, học thêm khi gốc rễ vấn đề chưa được giải quyết.
Phải thấy rằng nguyên nhân đầu tiên xuất phát từ chính “cơm áo, gạo tiền” của người đứng lớp. Một giáo viên tiêu học cho hay, khi nghe thông báo từ hiệu trưởng nhà trường về việc cấm dạy thêm học thêm dưới mọi hình thức, nhiều giáo viên vô cùng bức xúc. Chúng tôi sẽ sống làm sao với mức lương duới 3 triệu đồng/tháng trong cái thành phố mà mức sống khá cao như TP.HCM hiện nay?

Cô Nguyễn Thị Thúy Nga, giáo viên một trường tiểu học cho biết, tổng thu nhập của cô khoảng 2,4 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, bạn của cô - dù đang thử việc ở một công ty nhưng cũng được trả gần 4 triệu đồng/tháng. “Để sống được với nghề, tôi buộc phải đi dạy thêm vào buổi tối” .

“Lương không đủ sống, dĩ nhiên là phải làm thêm. Công việc làm thêm phù hợp nhất với nhà giáo chính là dạy học. Hình ảnh người thầy đáng kính trên lớp học không thể bị “lem luốc” trong mắt học sinh và phụ huynh bằng cách lê la ngoài chợ để bán mấy bó rau, củ hành. Vậy tại sao lại cấm nhà giáo dạy thêm?”, nhiều giáo viên phản ánh.

Lãnh đạo một trường tiểu học ở TP.HCM cũng thừa nhận những sai phạm trong việc dạy thêm của các giáo viên so với quy định của Bộ nhưng Ban giám hiệu đành phải “lờ đi” để giáo viên có thêm thu nhập.

Bên cạnh đó, theo phân tích của GS Hoàng Xuân Sính,  chương trình học của ta quá nặng nề về kiến thức khiến học sinh nếu không học thêm sẽ không theo kịp. Một giáo viên tiểu học lại phản ánh, lúc nào, chúng tôi cũng được nghe điệp khúc "chống bệnh thành tích", nhưng thử xem chỉ cần có 1 học sinh thi lại, chúng tôi sẽ bị phê bình đến mức độ nào trong các cuộc họp của nhà trường. Việc phê bình đó có thể kéo dài từ năm này sang năm khác. Việc như vậy có gây áp lực cho chúng tôi không?

So sánh cách dạy và học ở nước ngoài, nhiều thầy cô giáo phản ánh, sao Bộ GD-ĐT không tập trung nghiên cứu giảm tải chương trình học. Tạo ra các bộ đề thi, kiểm tra nhẹ nhàng quy chuẩn không đánh đố học sinh. Phải thay đổi lại tư duy học để có kiến thức, kỹ năng thay đổi cuộc sống chứ không phải vì mảnh bằng.

Điều đó, ngoài sự chuẩn bị nhập cuộc rốt ráo của Bộ GD-ĐT cũng cần sự nhập cuộc của toàn xã hội khi công khai minh bạch trong tuyển dụng, tuyển chọn người lao động. Coi trọng giá trị, năng lực, kỹ năng sống của con người hơn là trọng dụng những đối tượng xuất phát chỉ từ bằng cấp ảo.